Ernest Mandel

De economische theorie van het marxisme

Deel 2



Bron: De economische theorie van het marxisme, Het Wereldvenster 1980
Oorspronkelijke titel: Traité d’économie marxiste
Vertaling: Paul Verbraeken
Copyright: Onder auteursrecht
Deze versie: Spelling aangepast
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee voor het Marxists Internet Archive

Laatste bewerking: 15 december 2009


Naar boekdeel 1


Inhoud deel 2


11. De periodieke crises

Voorkapitalistische en kapitalistische crises
Algemene mogelijkheid tot kapitalistische crises
De wet van de afzetmarkten
Het cyclisch verloop van de kapitalistische economie
De innerlijke logica van de kapitalistische cyclus
De uitbreiding van de kapitalistische productiebasis
Onderconsumptietheorieën
Kritiek op de modellen van ‘onderconsumptie’
De theorieën van de disproportionaliteit
Ontwerp van een synthese
De voorwaarden voor kapitalistische expansie
Geen groei zonder schommelingen?

12. Het monopoliekapitalisme

De tweede industriële revolutie
Toename van de industriële concentratie
Kapitalistische belangenovereenkomsten, groeperingen en combinaties
De vormen van kapitalistische concentratie
De concentratie in het bankwezen en financierskapitaal
De monopolies
De imperia van de financiersgroepen
De monopolistische surpluswinsten
De nivellering van de monopolistische winstvoet
Herkomst van de monopolistische winst
De monopolies, remmen op de economische vooruitgang
Monopolies en ‘oligopolies’
Monopoliekapitalisme en tegenstrijdigheden van het kapitalisme

13. Het imperialisme

Het kapitalisme en de ongelijkheid tussen de naties
De wereldmarkt en het industriële kapitalisme
Van de warenexport naar de export van het kapitaal
Het kolonialisme
De koloniale surpluswinsten
De arbeidsdeling op wereldschaal
Internationale trusts en kartels
Trusts die de beschikking hebben over vorstelijke voorrechten in de onderontwikkelde landen
De economische structuur van de onderontwikkelde landen
Het imperialisme als obstakel voor de industrialisering van de onderontwikkelde landen
Het neo-imperialisme

14. De periode van de neergang van het kapitalisme

Internationale concentratie en centralisatie van het kapitaal
Relatieve inkrimping en versplintering van de wereldmarkt
De algemene kartelvorming van de industrie
De gedwongen kartelvorming
De bourgeoisie en de staat
De staat, borg voor de winst van de monopolies
De toenemende vervlechting van de staat en de monopolies
De zelffinanciering
De overkapitalisatie
De toenemende betekenis van de bewapenings- en oorlogseconomie
De permanente tendens tot geldinflatie
Een kapitalisme zonder crises?
De ontwikkelingswetten van het kapitalisme in de periode van neergang
Welvaartsstaat en fascisme
Het tijdperk van de managers?
Het bankroet van het kapitalisme

Bijlage. Het hoogtepunt van het neokapitalisme en zijn naaste toekomst

Wat gaat er schuil achter deze uitzonderlijk gestegen groeinorm?
Anatomie van de neokapitalistische groei
De tegenstrijdigheden van het neokapitalisme
De overcapaciteit: ‘memento mori’ van het kapitalistisch systeem
De socialisten en het neokapitalisme

15. De Sovjeteconomie

De stadia van de Sovjeteconomie
De resultaten van de vijfjarenplannen
De maatschappelijke aard van de Sovjeteconomie
De ‘economische categorieën’ in de Sovjet-Unie
De fundamentele tegenstrijdigheden van de Sovjeteconomie
De wanverhouding tussen de industrie en de landbouw
De planeconomie en het stimuleren van het particulier belang
De tegenstrijdigheden van het bureaucratisch bestuur
Bureaucratisch bestuur en de situatie van de arbeidersklasse
De hervormingen uit de tijd van Chroesjtsjov

16. De economie van de overgangsperiode

De derde industriële revolutie
De noodzaak van een overgangsperiode
De bronnen van een internationale socialistische accumulatie
De bronnen van de socialistische accumulatie in de geïndustrialiseerde landen
De bronnen van de socialistische accumulatie in de onderontwikkelde landen
Maximale accumulatievoet en optimale accumulatievoet
Opmerking over de ‘wet van de prioritaire ontwikkeling van de sector van de productie goederen
De economische functie van de socialistische democratie Planeconomie en markteconomie
Planningstechnieken
Nieuwe productieverhoudingen en gesocialiseerde productiewijze
Landbouw en distributie in de overgangsperiode
Een gemengde economie?

17. De socialistische economie

Productiewijze, distributiewijze en levenswijze
Individueel salaris en maatschappelijk salaris
Fundamentele behoeften en bijkomstige behoeften – vrije consumptie en rationele consumptie
Afsterven van de wareneconomie en de geldeconomie
Economische revolutie en psychologische revolutie
Het verdwijnen van de klassen en de staat
De economische groei is geen blijvende doelstelling
Vervreemdende arbeid en vrije arbeid
Grenzen van de mens?

18. Oorsprong, opbloei en verval van de politieke economie

Economische activiteit en ideologie
Het prille begin van het economisch denken
De oorsprong van de theorie van de arbeidswaarde
De ontwikkeling van de theorie van de arbeidswaarde
Voltooiing en einde van de klassieke politieke economie
De bijdrage van Marx
Aanvallen op de arbeidswaardetheorie
De grensnuttheorie en de neoklassieke politieke economie
De ‘keynesiaanse revolutie’
De econometristen
Een apologetische variant van het marxisme
Nieuwe ontwikkelingen in het economisch denken in de Sovjet-Unie
Het einde van de politieke economie

Nawoord bij de tweede Franse uitgave

Bibliografie



Zoek knop